ایمپلنت دندان با اینکه به عنوان یکی از مطمئن‌ترین و بادوام‌ترین روش‌های جایگزین کردن دندان شناخته می‌شود مانند دندان طبیعی، بخش تاج و روکش آن می‌تواند در معرض آسیب قرار گیرد. پایه ایمپلنت (فیکسچر) که در داخل استخوان فک قرار می‌گیرد، به ندرت دچار مشکل می‌شود. اما روکش یا تاج دندان (پروتز) که بخش قابل مشاهده ایمپلنت است، ممکن است به دلایلی دچار شکستگی یا لب‌پریدگی شود. شكستن روكش ايمپلنت ممکن است به دلایلی مختلفی رخ دهد که می توان با مراقبت های بعد از ایمپلنت به طور قابل توجهی از آن پیشگیری کرد.
روکش ایمپلنت چیست و چه کاربردی دارد؟
روکش ایمپلنت بخش قابل مشاهده و شبیه به دندان طبیعی است که بر روی پایه ایمپلنت (فیکسچر) نصب می‌شود تا عملکرد و زیبایی دندان از دست رفته را بازگرداند. این روکش دقیقاً مانند تاج یک دندان طبیعی عمل می‌کند و آخرین مرحله از فرآیند کاشت ایمپلنت محسوب می‌شود.
کاربردهای اصلی روکش ایمپلنت
بازگرداندن عملکرد جویدن
یکی از حیاتی‌ترین وظایف روکش ایمپلنت، بازگرداندن توانایی کامل جویدن است. با از دست دادن یک دندان، فرد در جویدن غذا با محدودیت‌های قابل توجهی روبرو می‌شود که می‌تواند بر تغذیه و لذت بردن از غذا تأثیر بگذارد. روکش ایمپلنت با استحکام و پایداری منحصر به فرد خود، به طور مؤثری این عملکرد را بازمی‌گرداند و به فرد این امکان را می‌دهد که بدون نگرانی و با اعتماد به نفس کامل، طیف وسیعی از مواد غذایی، از جمله گزینه‌های سفت تر مانند میوه‌های ترد و سبزیجات خام را بجود. علاوه بر این، وجود روکش در فضای خالی، از حرکت ناخواسته و کج شدن دندان‌های مجاور به سمت این فضا جلوگیری می‌کند و در نتیجه سلامت و نظم کلی دندان‌ها را حفظ می‌نماید. با اینحال، یکی از دلایل شكستن روكش ايمپلنت، جویدن بیش از حد غذاهای سفت است.
بازسازی زیبایی دندان
روکش ایمپلنت نقش غیرقابل انکاری در بازسازی زیبایی و اعتماد به نفس فرد ایفا می‌کند. این روکش‌ها به صورت سفارشی و با دقت بسیار بالا ساخته می‌شوند تا از نظر رنگ، شکل، اندازه و حتی میزان شفافیت، کاملاً با دندان‌های طبیعی اطراف خود هماهنگ باشند. دندانپزشک با مهارت خود تضمین می‌کند که روکش به گونه‌ای طراحی شود که خط لبخند را به طور طبیعی تکمیل کند و هیچ تفاوت ظاهری با دندان‌های مجاور نداشته باشد. نتیجه نهایی، دندانی است که نه تنها از نظر عملکردی، بلکه از نظر زیبایی شناسی نیز کاملاً طبیعی به نظر می‌رسد و به فرد اجازه می‌دهد بدون هیچ خجالتی بخندد و صحبت کند. بدیهی است که شکستن روکش ایمپلنت می تواند به این زیبایی ظاهری آسیب وارد کرده و موجب نارضایتی بیمار شود.
حفظ ساختار صورت و لبخند
کاربرد روکش ایمپلنت فراتر از ناحیه دهان است و در حفظ ساختار کلی صورت نیز مؤثر است. هنگامی که دندان کشیده می شود، استخوان فک در آن ناحیه به تدریج به دلیل عدم دریافت حمایت لازم از طرف ریشه دندان، تحلیل می‌رود. ایمپلنت می تواند حایگزین ریشه دندان شود و با وارد کردن نیروهای فشاری حین جویدن به استخوان، موجب حفظ حجم و تراکم استخوان شود. این امر از بروز تغییرات ناخواسته در ظاهر صورت مانند افتادگی لب، عمیق‌تر به نظر رسیدن خطوط لبخند و یا گودافتادگی گونه که از عواقب تحلیل استخوان هستند، جلوگیری می‌کند و در نتیجه جوانی و کانتور طبیعی صورت حفظ می‌شود.
محافظت از پایه ایمپلنت
روکش ایمپلنت به عنوان یک سد محافظتی ضروری برای اجزای زیرین خود عمل می‌کند. این روکش به طور کامل بر روی قطعه‌ای به نام اباتمنت (abutment) که خود به پایه تیتانیومی ایمپلنت متصل است، قرار می‌گیرد. با پوشاندن این اتصالات، روکش از ورود باکتری‌ها، ذرات ریز غذا و عوامل تحریک‌کننده دیگر به فضای بین اباتمنت و لثه جلوگیری می‌کند. این محافظت، خطر بروز عفونت و التهاب در بافت‌های اطراف ایمپلنت (پری ایمپلنتایتیس) را که می‌تواند به شکست درمان منجر شود، به طور قابل توجهی کاهش می‌دهد و به این ترتیب، دوام و ماندگاری طولانی‌مدت کل ساختار ایمپلنت را تضمین می‌نماید. با شکستن روکش ایمپلنت، محافظت از پایه نیز دچار مشکل می شود و احتمال شكستن روكش ايمپلنت بیشتر خواهد شد.
.webp)
انواع روکش ایمپلنت: راهنمای جامع انتخاب و مراقبت
انتخاب نوع روکش ایمپلنت تنها به بحث زیبایی ختم نمی‌شود؛ بلکه بر روی عملکرد، دوام و حتی سلامت لثه‌های شما تأثیر مستقیم می‌گذارد. جالب است بدانید که شكستن روكش ايمپلنت به نوع و کیفیت آن نیز بستگی دارد.
۱. روکش تمام سرامیک (All-Ceramic) یا تمام زیرکونیا (All-Zirconia)
روکش زیرکونیا به طور کامل از یک ماده سرامیکی یکپارچه، معمولاً از جنس زیرکونیا، ساخته می‌شود. زیرکونیا جدیدترین و پیشرفته‌ترین ماده در دندانپزشکی است.
میزان استحکام و احتمال شکستن روکش ایمپلنت زیرکونیا:
زیرکونیا به دلیل ساختار کریستالی منحصر به فردش، از استحکام خمشی و فشاری فوق‌العاده‌ای برخوردار است و در برابر نیروهای شدید جویدن بسیار مقاوم‌تر از سایر سرامیک‌هاست. احتمال شکستن تاج دندان ایمپلنت سرامیکی بسیار کم است.
دلایل احتمالی شکستن روکش ایمپلنت سرامیکی:
• وجود نواقص ساختاری: اگر روکش در فرآیند ساخت به درستی تحت حرارت (Sintering) قرار نگیرد، ممکن است نقاط ضعف میکروسکوپی در آن ایجاد شود.
• ضربه بسیار شدید و ناگهانی: مانند تصادفات یا گاز زدن یک جسم بسیار سفت.
• سایش طبیعی در بلندمدت: البته این روند بسیار کند است.
مراقبت‌های مخصوص روکش زیرکونیا:
این روکش‌ها سخت‌ترین و بادوام‌ترین نوع هستند، اما همچنان باید از اعمال فشار بیش از حد (مانند شکستن اجسام سفت) خودداری کنید.
بهداشت دهان را به طور منظم رعایت کنید، زیرا اگرچه خود روکش در برابر پوسیدگی مصون است، اما سلامت لثه و استخوان اطراف ایمپلنت حیاتی است.
برای بررسی سلامت بافت‌های اطراف و خود روکش، معاینات دوره‌ای شش ماهه را فراموش نکنید.
۲. روکش PFM (Porcelain Fused to Metal)
روکش های پی اف ام، یک هسته فلزی (معمولاً آلیاژ کبالت-کروم یا تیتانیوم) دارند که روی آن را یک لایه چینی (پرسلن) می‌پوشاند تا ظاهری طبیعی به دندان بدهد.
میزان استحکام و احتمال شكستن روكش ايمپلنت پی اف ام
این روکش ها، استحکام بالایی دارند، اما احتمال لب پر شدن یا ترک خوردن لایه چینی آنها وجود دارد. هسته فلزی استحکام ساختاری عالی دارد، اما لایه چینی روی آن می‌تواند دچار شکستگی شود.
دلایل احتمالی شکستن روکش ایمپلنت PFM
اختلاف ضریب انبساط حرارتی: فلز و چینی در پاسخ به تغییر دما (مثلاً با خوردن غذای سرد و گرم) انبساط و انقباض متفاوتی دارند. این امر در طول زمان می‌تواند باعث ایجاد ترک در لایه چینی شود.
سایش لایه چینی: لایه چینی در برابر نیروهای ساینده به مرور زمان می‌تواند تحلیل رفته و نازک شود.
ضربه یا فشار ناگهانی: گاز گرفتن یک جسم سفت می‌تواند باعث لب پریدگی یا ترک خوردن چینی شود.
عدم تطابق دقیق: اگر بخش چینی به درستی روی فلز پیوند نخورد، مستعد جدا شدن و شکستگی است.
مراقبت‌های مخصوص ایمپلنت PFM:
به دلیل امکان لب پریدگی قسمت چینی، باید از جویدن مواد غذایی بسیار سفت (ته دیگ، استخوان، یخ) به شدت پرهیز کرد.
برای افرادی که دندان قروچه (براکسیسم) دارند، استفاده از نایت گارد (محافظ شب) اکیداً توصیه می‌شود تا از سایش لایه چینی جلوگیری شود.
تمیز کردن ناحیه طوق دندان که فلز ممکن است قابل مشاهده باشد، مهم است تا از ایجاد لک جلوگیری کند.
۳. روکش کامپوزیتی (Composite Resin)
روکش های کامپوزیتی از مواد همرنگ دندان ساخته می‌شوند که مشابه مواد پرکردگی دندان هستند. معمولاً به صورت یکپارچه بر روی یک پایه فلزی یا زیرکونیا ساخته و باند می‌شوند.
میزان استحکام و احتمال شكستن روكش ايمپلنت کامپوزیتی:
استحکام این نوع روکش متوسط است و در مقایسه با سرامیک و زیرکونیا نرم‌تر می باشد و در برابر سایش مقاومت کمتری دارد.
دلایل احتمالی شکستن روکش ایمپلنت کامپوزیتی
سایش طبیعی مهمترین دلیل است. کامپوزیت به مرور زمان در اثر جویدن ساییده می‌شود.
جذب رنگدانه نیز اگرچه مستقیم باعث شکستن نمی‌شود، اما باعث بدمنظره شدن روکش می‌شود.
ضضربتی به راحتی می‌تواند موجب لب پر شدن یا شکستن روکش کامپوزیتی شود.
مراقبت‌های مخصوص روکش کامپوزیتی:
از خوردن غذاها و نوشیدنی‌های رنگی زیاد (مانند زردچوبه، چای، قهوه) خودداری کنید یا بلافاصله پس از مصرف دهان خود را بشویید.
از مسواک‌های با سختی متوسط (Medium) استفاده کنید، زیرا مسواک‌های سخت می‌توانند سطح کامپوزیت را بخراشند.
این روکش‌ها نیاز به پولیش و صیقل دوره ای (مثلاً هر چند سال یکبار) در مطب دندانپزشک دارند تا ظاهر خود را بازیابند.
مقایسه
|
نوع روکش |
استحکام (احتمال شکستن) |
مهمترین دلیل شکستن |
مراقبت‌های ویژه |
|
تمام زیرکونیا |
بسیار بالا (کمترین احتمال) |
نواقص ساختاری یا ضربه بسیار شدید |
رعایت بهداشت؛ معاینات دوره‌ای |
|
PFM |
بالا (احتمال لب پریدگی چینی) |
اختلاف انبساط حرارتی فلز و چینی |
پرهیز از جویدن اجسام سفت؛ استفاده از نایت گارد |
|
کامپوزیت رزین |
متوسط (بالاترین احتمال سایش) |
سایش طبیعی و ضربه |
پرهیز از رنگدانه‌ها؛ پولیش دوره‌ای |
مهمترین عامل در افزایش طول عمر هر نوع روکش ایمپلنت، جلوگیری از اعمال فشارهای غیرطبیعی است. اگر عادت به دندان قروچه (براکسیسم) دارید، استفاده از یک محافظ شب (نایت گارد) سرمایه‌گذاری هوشمندانه‌ای برای محافظت از سرمایه اصلی شما (یعنی ایمپلنت و روکش آن) است. همچنین معاینات منظم دندانپزشکی اجازه می‌دهد مشکلات احتمالی قبل از تبدیل شدن به یک فاجعه، شناسایی و برطرف شوند.
علل شکستن یا لب پر شدن روکش ایمپلنت
علت شكستن روكش ايمپلنت می‌تواند ناشی از یک یا ترکیبی از عوامل زیر باشد:
• فشارهای بیش از حد (Overloading): این شایع‌ترین علت است. عادت به دندان قروچه (براکسیسم) یا ساییدن دندان‌ها روی هم، به خصوص در شب، می‌تواند فشار غیرطبیعی و مداومی به روکش وارد کند و در نهایت منجر به ترک یا شکستن آن شود.
• جویدن مواد غذایی سفت: گاز زدن اجسام بسیار سفت مانند یخ، آبنبات‌های سفت، استخوان یا حتی ته دیگ سفت می‌تواند نقطه اوجی برای شکستن روکش باشد.
• تکنیک ساخت یا مواد نامرغوب: اگر روکش با دقت و کیفیت لازم ساخته نشده باشد یا از مواد با استحکام پایین (مانند رزین یا چینی ضعیف) استفاده شده باشد، در برابر نیروهای جویدن مقاومت کافی نخواهد داشت.
• عدم تطابق دقیق روکش با پایه: اگر روکش به طور کامل و دقیق بر روی پایه (ابمنت) سوار نشود، نقاطی تحت فشار مضاعف قرار می‌گیرند که مستعد شکستن هستند.
• ضربه مستقیم: وارد آمدن ضربه ناگهانی به ناحیه فک و صورت در اثر حوادثی مانند زمین خوردن یا تصادف می‌تواند باعث شکستن روکش ایمپلنت شود.
• فرسودگی طبیعی: مانند هر ماده دیگری، روکش‌ها نیز در طول سال‌ها استفاده دچار فرسودگی می‌شوند و استحکام خود را از دست می‌دهند که این امر احتمال شکستن را افزایش می‌دهد.
علائم و نشانه‌های هشداردهنده شكستن روكش ايمپلنت
در صورت شکستن روکش پس از ایمپلنت، ممکن است متوجه این مشکلات شوید:
• احساس زبری یا تیزی روی سطح دندان هنگام زبان زدن به آن
• مشاهده ترک یا خطی روی سطح روکش
• درد یا حساسیت هنگام جویدن غذا (ناشی از حرکت قسمت شکسته شده)
• تغییر در نحوه تماس دندان‌ها با هم (اکلوژن)
• در موارد شدید، دیدن یک تکه شکسته شده از روکش
.webp)
ترمیم روکش ایمپلنت
روش درمان روکش شکسته به میزان و محل آسیب بستگی دارد:
• پولیش کردن (Polishing): اگر آسیب بسیار جزئی و به صورت یک لب‌پریدگی کوچک باشد، دندانپزشک می‌تواند ناحیه را صیقل داده و آن را هموار کند.
• ترمیم کامپوزیتی: اگر تکه شکسته شده کوچک باشد، می‌توان با استفاده از مواد کامپوزیتی همرنگ دندان، قسمت از دست رفته را بازسازی کرد. این روش مشابه پر کردن دندان است.
• تعویض کامل روکش: اگر شکستگی بزرگ باشد یا ترک به زیر لبه لثه گسترش یافته باشد، تنها راه حل، ساخت یک روکش جدید و تعویض روکش ایمپلنت است. در این حالت، دندانپزشک باید روکش قدیمی را خارج کند.
نحوه در آوردن روکش ایمپلنت
برای تعویض روکش، ابتدا باید روکش قدیمی برداشته شود. خوشبختانه، روکش معمولاً با یک پیچ کوچک به پایه ایمپلنت متصل می‌شود یا با چسب مخصوصی (سمنت) چسبانده می‌شود.
• روکش پیچی: دندانپزشک با استفاده از دریل مخصوص، پیچ را پیدا کرده و با آچار مخصوص آن را باز می‌کند. این روش بسیار ساده و بدون آسیب به روکش یا پایه است.
• روکش سمنت‌شده (چسبی): خارج کردن این نوع روکش کمی چالش‌برانگیزتر است. دندانپزشک با ایجاد یک شکاف کوچک و اعمال نیروی کنترل‌شده، روکش را از روی پایه جدا می‌کند. ممکن است روکش در این فرآیند بشکند، اما پایه ایمپلنت کاملاً سالم باقی می‌ماند.
در موارد بسیار نادر، ممکن است خود پیچ اتصال‌دهنده دچار شکستگی شود که به آن شکستن پایه ایمپلنت یا درآوردن پیچ شکسته ایمپلنت گفته می‌شود. این یک مشکل تخصصی‌تر است که نیازمند مهارت بالایی است. دندانپزشک با استفاده از دریل‌های بسیار ظریف و دستگاه‌های اولتراسونیک، پیچ شکسته شده را بدون آسیب به رزوه‌های داخلی پایه ایمپلنت خارج می‌کند.
هزینه تعویض روکش ایمپلنت
هزینه تعویض روکش به عوامل مختلفی بستگی دارد که در جدول زیر آورده شده است:
|
فاکتور مؤثر بر هزینه |
توضیح |
|
نوع روکش جدید |
قیمت روکش تمام سرامیک یا زیرکونیا معمولاً از روکش PFM (چینی ذوب شده روی فلز) بیشتر است. |
|
پیچیدگی کار |
آیا نیاز به قالبگیری جدید، اسکن دیجیتال یا تنظیم اکلوژن وجود دارد؟ |
|
هزینه دستمزد دندانپزشک |
بسته به تخصص و تجربه دندانپزشک متغیر است. |
|
ضمانت روکش قدیمی |
برخی مطب‌ها برای روکش‌های خود گارانتی ارائه می‌دهند که ممکن است بخشی از هزینه را پوشش دهد. |
به طور کلی، هزینه تعویض روکش تنها کسری از هزینه کل درمان ایمپلنت است. برای دریافت برآورد دقیق، لازم است با مطب دندانپزشک خود مشورت کنید.
راهکارهای پیشگیری از شکستن روکش ایمپلنت
• استفاده از نایت گارد (محافظ شب): اگر عادت به دندان قروچه دارید، این وسیله ساده و ارزان می‌تواند از سرمایه گذاری گران‌قیمت شما محافظت کند.
• پرهیز از جویدن مواد غذایی سفت و سخت: از گاز زدن یخ، آب نبات سفت، ته دیگ و... خودداری کنید.
• معاینات منظم دندانپزشکی: هر ۶ ماه یکبار برای چکاپ به دندانپزشک خود مراجعه کنید تا سلامت ایمپلنت و روکش آن بررسی شود.
• انتخاب مواد باکیفیت و دندانپزشک مجرب: از همان ابتدا برای ساخت روکش از بهترین مواد استفاده کنید و این کار را به یک متخصص پروتزهای دندانی بسپارید.
در نهایت، به خاطر داشته باشید که شكستن روكش ايمپلنت فاجعه نیست! این یک مشکل قابل حل است و پایه ایمپلنت شما که اصلی‌ترین بخش کار است، همچنان در استخوان محکم قرار دارد. در صورت بروز چنین مشکلی، بلافاصله با دندانپزشک خود تماس بگیرید و از اقدام به خوددرمانی جدا خودداری کنید.
