لمینت های سرامیکی از چندین جنس و مواد سرامیکی مختلف تهیه می شوند تا برای اصلاح طرح لبخند به‌خصوص دندان های جلو مورد استفاده قرار گیرند. اجزای سازنده و مواد سرامیکی مورد استفاده در ساخت لمینت سرامیکی و انتخاب بهترین نوع لمینت ونیر معمولاً طبق شرایط بیمار و با توجه به عیوب ظاهری دندان های او توسط دندانپزشک تعیین می شود. به طور کلی انواع لمینت برحسب دمای پخت سرامیک، ترکیب درصد اجزا و تکنیک ساخت دسته بندی می شوند. در این مقاله قصد داریم انواع لمینت دندان براساس اجزای سازنده آن را بررسی کنیم و به این سوال شما که چگونه بهترین نوع لمینت ونیر را انتخاب کنم؟ پاسخ دهیم.
سرامیک ها طبق ترکیب درصد اجزاء مورد استفاده در ساخت آنها به دسته بندی های زیر تقسیم می شوند:
1. سرامیک های بر پایه شیشه (Glass based ceramics) شامل پرسلین فلدسپاتیک (Feldspathic porcelain)، آی پی اس امپرس (IPS Empress)، آی پی اس امپرس ۲ (IPS Empress II) و ایمکس پرس (e-max Press)
2. سرامیک های بر پایه آلومینا (Alumina based ceramics) شامل اینسرام آلومینا (In-ceram Alumina)، اینسرام زیرکونیا (In-ceram Zirconia)، این سرام اسپینل (In-ceram Spinell) و پروسرا آل سرام (Procera AllCeram)
3. سرامیک های برپایه زیرکونیا (Zirconia Based Ceramics)
به منظور آشنایی بیشتر با انواع لمینت دندان و اجزاء سازنده آن بهتر است تاحدودی مواد سازنده پرسلین را توضیح داده و به تکنیک ساخت انواع ونیر لمینت نیز اشاره کنیم:
مطالب مرتبط: چرک خشک کن دندان
1. سرامیک بر پایه شیشه
پرسلین فلدسپاتیک که زیرمجموعه سرامیک بر پایه شیشه قرار میگیرد؛ از سه جزء اصلی کوارتز (Quartz) فلدسپات (Felspate) و کائولین (Kaolin) تشکیل شده است. جز اصلی این مخلوط را دی اکسید سیلیکون تشکیل می‌دهد.
پرسلین فلدسپاتیک خواص مکانیکی پایینی دارد چون میزان شیشه در آن بسیار زیاد است و احتمال شکستن آن هنگام وارد آمدن فشار بیش از حد بیشتر از سایر انواع لمینت دندان است. به همین علت استحکام لمینت فلدسپاتیک تا حد زیادی بستگی به تکنیک پیوند زدن آن با مینای دندان دارد. مزیت استفاده از لمینت فلدسپاتیک طراحی و تولید پوسته های نازک با کمتر از نیم میلیمتر ضخامت است که در نتیجه با این ونیرهای دندانی نازک نیازی به تراشیدن مینای دندان نیست.
در گذشته ونیر های سرامیکی فلدسپاتیک با استفاده از تکنیک لایه گذاری ساخته می‌شدند تا دندانپزشک کنترل کاملی روی لایه های بکار رفته و شکل دهی آنها مشابه با دندان طبیعی بیمار داشته باشد. روش لایه گذاری موجب شکننده تر شدن لمینت پرسلین فلدسپیاتیک می شد. برای غلبه بر این مشکل، روش های جدید طراحی با تکنولوژی کدکم (CAD/CAM) ابداع شد. در روش کاشت لمینت دندان دیجیتال، استحکام مکانیکی خوبی برای لمینت فلدسپاتیک مشاهده خواهد شد. از مشهورترین برندهایی که ونیر لمینت فلدسپاتیک تولید می کنند می توان به Vivadent و CEREC اشاره کرد.
مزایای پرسلین فلدسپاتیک
- امکان انتخاب رنگ منطبق با دندانهای طبیعی با استفاده از یک لایه نازک از مواد
- هزینه طراحی و تولید کمتر نسبت به سیستم های سرامیک دیگر
- خصوصیات مکانیکی فوق العاده بعد از شستشو با اسید هیدروفلوریک و پیوند خوردن با مینای دندان کافی
- خصوصیات برقراری پیوند مستحکم با استفاده از عامل های پیوند دهنده سیلان مناسب
- مقاومت در برابر شکستن و خوردگی
- طراحی تولید به شکل لایه های نازک کمتر از 0.5 میلیمتر
تکنیک ساخت سرامیک های بر پایه شیشه با روش موم گرم شده و حرارت دهی انجام می شود. البته از تکنیک های ماشینکاری نیز می توان برای ساخت آنها استفاده کرد. اگر از تکنیک حرارت دهی استفاده شود ابتدا باید وکس اپ (Wax-up) انجام گیرد. سپس سرامیک ذوب شده تحت فشار وارد قالب شده، رنگ مناسب و سایه سفارش داده شده به آن اضافه می شود. سرامیک های آی پی اس امپرس ساخته شده توسط ایوکولار ویوادنت (IPS Empress-Ivoclar Vivadent) بسیار شبیه به سرامیکهای فلدسپاتیک هستند. این نوع سرامیک ها را می توان با ضخامت بسیار نازکی توسط پیوندهای میکرومکانیکی مستحکم ساخت. آی پی اس امپرس ۲ (IPS Empress II) نیز از سرامیک شیشه فشرده شده - دی سیلیکات لیتیوم - ساخته می شود که خواص فیزیکی و شفافیت بهتری دارد. نوع آی پی اس ایمکس نیز نسبت به دو مدل دیگر درخشان تر است.
مطالب مرتبط: روکش دندان چیست
2. سرامیک های بر پایه آلومینا
این سرامیک ها شاملIn-ceram porcelains و Propcera All Ceram می شود. اینسرام پرسلین، نوعی سرامیک نپخته است که از مواد سرامیکی همراه با رنگهای مقاوم در برابر حرارت ساخته می شود و در طول فرآیند پخت، رنگ ها تغییر پیدا می کنند و از هسته جدا می شوند. این فرآیند تکنیک کستینگ (casting technique) نام دارد. در این مرحله هسته ضعیف است و دارای ساختار متخلخل می باشد. سپس یک مایع آبکی حاوی مواد شیشه به هسته اضافه شده و آن را پر می کند. شیشه ذوب شده داخل ساختار متخلخل قرار می گیرد و در نتیجه کامپوزیت سرامیک - شیشه تشکیل می شود. In-ceram porcelain به سه دستهIn-ceram alumina, In-ceram spinell و In-ceram zirconia تقسیم می شود.
- سرامیکهای آلومینا در سال ۱۹۸۹ ساخته شد که استحکام بالاتری دارند و دیرتر می شکنند اما درخشندگی آنها نسبت به سرامیک های بر پایه شیشه کمتر است.
- In-ceram spinell که در سال ۱۹۹۴ به عنوان جایگزینی برای سرامیک آلومینا معرفی شد؛ از ترکیب منیزیم و آلومینا برای درخشندگی بیشتر استفاده کرد.
- In-Ceram Zirconia یک ترکیب اصلاح شده از سرامیک پایه آلومینا است که حدود ۳۳ درصد اکسید زیرکنیوم به آن اضافه شده است. مقاومت این پرسلین در برابر شکستن بسیار بالاست و شفافیت و درخشندگی مناسبی دارد.
- Porcera All-Ceram در سال ۱۹۹۳ به صورت اکسید آلومینیومی با خلوص بیش از ۹۹ درصد به بازار معرفی شد. این نوع پرسلین بیشترین مقاومت را در مقایسه با سرامیک های بر پایه شیشه و In-ceram دارد. برای ساخت ونیر های دندانی Procera all-ceram از تکنیک پرس خشک استفاده می شود.
مزایای پرسلین بر پایه آلومینا
- مقاومت بسیار بالا در برابر شکستن و فشار
- درخشندگی فوق العاده و بسیار بیشتر از سرامیک زیرکونیا
- امکان طراحی سه بعدی
- امکان انتخاب رنگ و سایه متنوع
- حساس نبودن به اسید هیدروفلوریک برای شستشو و امکان صیقل دادن با airborne particle abrasion
3. سرامیک بر پایه زیرکونیا
سرامیک های بر پایه زیرکونیا از مواد پلی کریستالین (Polycrystalline) ساخته می‌شوند که هیچگونه شیشه‌ای در آنها به کار نمی رود و تمام اتم ها در ردیف های کریستالی منظم در کنار هم قرار گرفته اند که ترک خوردن آنها به سختی امکان پذیر است زیرا به اندازه شبکه نامنظم و پراکنده شیشه نفوذ پذیر نیستند. بنابراین سرامیکهای پلی کریستالاین مستحکم تر و سخت تر از سرامیک های بر پایه شیشه می باشند. پروتزهای دندانی که از سرامیک های پلی کریستالاین ساخته می شوند؛ قبل از اینکه فناوری طراحی به کمک کامپیوتر (CAD) و ساخت به کمک کامپیوتر (CAM) ابداع شود؛ امکان استفاده به عنوان لمینت بر پایه زیرکونیا را نداشتند.
با استفاده از طراحی به کمک کامپیوتر و ساخت به کمک کامپیوتر یا همان تکنولوژی کدکم (CAD/CAM) می‌توان سرامیک بر پایه زیرکونیا را به دو روش ساخت: در روش اول، لمینت ها از یک توده سبز رنگ نرم سرامیکی همگن زیرکونیا گرفته شده و با استفاده از نرم افزارهای مجهز به ابزار میلینگ، طراحی و ساخته می شوند. در روش دوم، لمینت های سرامیکی با استفاده از تکنولوژی CAD/CAM از مواد presintered نرم تر استفاده می کنند که زمان میلینگ را کاهش داده و ابعاد نهایی را توسط پرینتر سه بعدی ایجاد می کنند. در این روش استحکام مواد ممکن است کمی پایین بیاید به همین علت برای ساخت لمینت سرامیکی بر پایه زیرکونیا روش اول معمولاً ارجحیت دارد.
مزایای لمینت سرامیکی بر پایه زیرکونیا
- استحکام بسیار بالا در برابر فشار و ضربه
- طراحی و ساخت سریع توسط تکنولوژی CAD/CAM
مطالب مرتبط: فرق کامپوزیت و لمینت
چگونه بهترین نوع لمینت ونیر را انتخاب کنم؟
انتخاب لمینت های پرسلین طبق شرایط بیمار توسط دندانپزشک انجام می گیرد. دو فاکتور مهم روی انتخاب سرامیک برای ساخت ونیر های لمینت موثر است:
1) میزان نیرویی که قرار است به ونیر لمینت بعد از نصب شدن وارد شود؛
دندانپزشک با توجه به میزان باری که به لمینت پرسلین وارد خواهد شد؛ مواد سازنده دندان را انتخاب میکند. هرچه میزان بار وارد بیشتر باشد باید از موادی که مقاومت آنها نسبت به شکستن بیشتر است؛ استفاده کرد. بیمارانی که دندان های بسیار کج داشته باشند و یا به عارضه دندان قروچه دچار باشند باید از انواع لمینت دندان که تنش کششی و برشی بیشتری را تحمل می کند؛ استفاده کنند. معمولاً سرامیکهای بر پایه آلومینا که استحکام بیشتری دارند یا سرامیک های بر پایه زیرکونیا برای این بیماران انتخاب می‌شود.
2) تغییراتی که باید در شکل، رنگ و سایه ونیر لمینت سرامیکی هنگام ساخت در نظر گرفته شود.
تاثیر رنگ و سایه انتخاب شده بر اساس جنس ونیر لمینت سرامیکی نیز باید در نظر گرفته شود. اجزای سازنده لمینت ونیر روی رنگ نهایی آن تاثیر می گذارند. چون ضخامت و درخشندگی لمینت پرسلین ساخته شده میزان بازتاب و پراکنده کردن نور را مشخص میکند. میزان نوری که توسط لمینیت جذب شده، بازتاب شده یا منتقل می شود؛ به ماهیت شیمیایی و اندازه ذراتی که مواد هسته پرسلین را می سازد؛ بستگی دارد. درخشندگی که اصلی ترین خصوصیات لمینت های سرامیکی است باید کاملاً به اندازه دندان طبیعی بیمار زیبا و جذاب باشد. با این وجود دندانپزشکان برای منطبق کردن رنگ لمینت سرامیکی با دندان های طبیعی بیمار می توانند از سایه های مختلفی برای تغییر رنگ لمینت استفاده کنند یا شفافیت و درخشندگی آن را افزایش دهند. رنگ دندان های زیرین لمینت نیز در انتخاب سایه رنگ موثر است. اگر دندانهای بیمار بسیار زرد یا تیره رنگ باشد؛ سایه رنگ روشن‌تری باید برای لمینت سرامیکی انتخاب شود.
برای حذف اثرات نامطلوب، فاکتورهایی مانند ضخامت سرامیک، نوع سرامیک، سایه سرامیک و رنگ چسب نیز باید در نظر گرفته شود. معمولاً دندانپزشکان برای انتخاب رنگ مناسب برای لمینیت ونیر، بیماران را به دو نوع اصلی دسته بندی می کنند:
1) بیماران نوع یک افرادی هستند که دندانشان رنگ غیرطبیعی ندارد و قصد دارند عیوب ظاهری دیگر دندان هایشان را برطرف کنند. در بیماران نوع یک معمولاً رنگ لمینت سرامیکی همرنگ با دندانهای طبیعی بیمار انتخاب می‌شود و استفاده از سرامیک های فلدسپاتیک می تواند مشخصات ظاهری مطلوب آنها را ایجاد کند. به طور معمول مواد پرسلین فلدسپاتیک متداولترین انواع لمینت دندان هستند که جایگزین مینای دندان شده و با dentin پیوند می خورند. اگر بیماران نوع 1 بخواهند لمینیت ونیر روشن تر و سفید تری نصب کنند؛ ابتدا باید با روشهایی مانند بلیچینگ سایر دندان های طبیعی خود را سفید کرده و سپس رنگ دلخواه لمینت سرامیکی را با توجه به رنگ دندانهای طبیعی خود انتخاب نمایند.
2) بیماران نوع ۲ افرادی هستند که به منظور سفیدتر کردن و درخشان تر کردن دندان هایشان که تغییر رنگ داده یا زرد شده است؛ قصد کاشت لمینت ونیر را دارند. بنابراین دندانپزشک باید با اصلاح سایه، رنگ مواد سرامیکی انتخاب شده را به نحوی تغییر دهد که این عیب ظاهری دندان بیمار را نیز بپوشاند و رنگ نامعمول دندان های زیرین را به طور کامل پوشش دهد. مقاله " آیا رنگ لمینیت دندان قابل انتخاب است؟" شما را برای انتخاب رنگ مناسب لمینت دندان راهنمایی می کند.
جمع بندی
لمینت سرامیکی را می توان با استفاده از سرامیک بر پایه شیشه، سرامیک بر پایه اکسید آلومینیوم یا اکسید زیرکونیوم ساخت. ونیر های لمینت سرامیکی درصورتیکه توسط دندانپزشکان باتجربه ای کاشته شوند که می توانند بهترین نوع لمینت دندان و سایه و رنگ مناسب برای پوشاندن عیوب ظاهری دندان های بیمار را انتخاب کنند؛ بدون ساییدگی، شکستگی و رنگ پذیری، دوام و طول عمری بیش از 15 سال خواهند داشت. زمانیکه لمینیت ونیر روی دندانهای بیمار نصب شود؛ عیوب ظاهری دندان ها از جمله شکستگی، لب پریدگی، فاصله زیاد بین دندان ها یا تغییر رنگ دندان‌ها را می‌پوشاند و طرح لبخند بیمار را با توجه به سلیقه او تغییر خواهد داد.
مطالب مرتبط: اسنپ اسمایل
