تحلیل لثه وضعیتی است که در آن به دلیل در معرض قرار گرفتن ریشه دندان در محیط دهان، پوسیدگی و آسیب بیشتری سلامت دهان و دندان ها را تهدید می نماید. این وضعیت به مرور زمان و بنا به دلایل مختلفی رخ می دهد از جمله، افزایش سن، مسواک زدن نادرست، مراقبت های ضعیف دهان و دندان و ... . عدم رعایت صحیح بهداشت می تواند منجر به التهاب لثه شود.
در این مقاله قرار است در مورد تحلیل لثه، علل به وجود آمدن و نیز روش های پیشگیری و درمان صحبت کنیم. پس تا پایان مقاله با ما همراه باشید.
تحلیل لثه چیست؟
یکی از رایج ترین نگرانی های زیبایی در ارتباط با بافت های پریودنتال، تحلیل لثه (Gum recession) است. منظور از تحلیل لثه، در معرض دید قرار گرفتن سطوح ریشه دندان در دهان و به دلیل حرکت اپیکالی حاشیه بافت لثه می باشد. در این حالت، بافتی که اطراف دندان ها را احاطه نموده است عقب نشینی کرده و بخش هایی از ریشه دندان در معرض دید قرار می گیرند. البته بسیاری از افراد اغلب متوجه نمی شوند که لثه های آنها با چنین مشکلی روبرو شده است.
بافت لثه متراکم بوده و به بقیه قسمت های داخلی دهان متصل است. وظیفه لثه ها پوشاندن ریشه های دندان ها و محافظت نمودن از آنهاست. تحلیل لثه نیز زمانی رخ می دهد که فرد بافت لثه خود را به تدریج از دست می دهد و در نتیجه ریشه های شکننده دندان در معرض باکتری و پلاک قرار گرفته و پوسیدگی حاصل می شود.
عقب نشینی یا تحلیل لثه می تواند سلامتی دندان ها را به خطر انداخته و آنها را در معرض عفونت، پوسیدگی و یا از دست رفتن قرار دهد. در صورت تحلیل شدید لثه، علائمی مانند درد، عفونت و حساسیت دندان بروز می کنند.
مطالب مرتبط: ایمپلنت اقساطی
علائم تحلیل لثه
تحلیل یا به اصطلاح عقب نشینی لثه از خط لثه در حالت عادی، معمولا از همان ابتدا قابل تشخیص است اما همان گونه که در بالا ذکر شد، برخی افراد متوجه این مسئله نمی شوند. تحلیل لثه با علائمی همراه است که با کمک آنها می توانید به راحتی این بیماری را تشخیص داده و شدت آن را مشخص کنید. این مشکل اغلب در بزرگسالان بالای چهل سال رخ می دهد اما ممکن است از همان سال های نوجوانی نیز مشهود باشند. شایع ترین علائم تحلیل لثه عبارتند از:
- حساسیت دندان ها
تجمع پلاک یا تارتار باعث عقب رفتن لثه ها شده و حتی می تواند تکیه گاه استخوانی دندان ها را نیز از بین ببرد. با ایجاد پاکت ها (Pockets) در اطراف لثه و دندان ها، فرد دیگر نمی تواند به راحتی این ناحیه را تمیز نگه داشته و در نتیجه مشکلات بیشتری به وجود می آیند. از این رو اگر متوجه شدید که حساسیت دندان های شما بیشتر شده اند حتما برای بررسی مشکل به دندانپزشک مراجعه کنید.
- لثه های نازک و حساس
بیماری پریودنتال در مراحل اولیه اغلب دردناک نبوده و علائم آن نسبتا خفیف می باشند. با این حال، این علائم اولیه می توانند پیشرفت کرده و به پریودنتیت (periodontitis) یا بیماری مزمن التهاب لثه تبدیل شوند. مراحل اولیه بیماری لثه با علائمی چون لثه های حساس همراه است و همچنین موارد زیر:
• لثه های قرمز و متورم
• لثه هایی که با لمس کردن دچار سوزش می شوند
• خونریزی لثه
• بوی بد دهان و احساس نمودن مزه بد
- دندان های بلند
زمانی که لثه ها به دلیل بیماری پریودنتال عقب نشینی کرده و یا دچار تحلیل می شوند، دندان ها بسیار طولانی تر از حد طبیعی به نظر می رسند. این وضعیت نه تنها بر زیبایی دندان ها به گونه ای منفی تأثیر می گذارد بلکه می تواند سلامت دندان و لثه ها را نیز تحت تأثیر قرار دهد. نتایج نهایی این وضعیت می توانند تحریک لثه، حساسیت به سطح ریشه، از دست دادن استخوان، پوسیدگی ریشه و یا حتی از دست دادن یک یا چند دندان باشند.
- ریشه های در معرض دید
ریشه های دندان زمانی که در معرض دید قرار می گیرند می توانند بسیار ناراحت کننده باشند. این در واقع ممکن است نشانه ای از بیماری پریودنتال بوده و یا حتی با مسواک زدن تهاجمی در ارتباط باشد. از این رو، سعی کنید هنگام مسواک زدن از مسواک های نرم استفاده کنید و با لطافت این کار را انجام دهید.
- دندان های شُل یا سست
لق شدن دندان در اثر وجود باکتری و بیماری پریودنتال در زیر لثه های اطراف دندان به وجود می آید. با بدتر شدن بیماری، پاکت های لثه به دلیل از بین رفتن ساختار اتصال عمیق تر می شوند. باکتری های ناشی از بیماری تحلیل لثه می تواند باعث از بین رفتن استخوان و لثه شده و در نتیجه دندان ها شل می شوند.
بیماری لثه می تواند بسیار جدی باشد. از آنجا که پلاک و باکتری به اطراف دندان حمله می کنند، اتصال بین دندان ها و ساختارهای حمایت کننده اطراف را نیز از بین می برد. تا زمانی که تحلیل لثه فعال باشد و فرد تحت درمان قرار نگیرد، سستی دندان ها ادامه خواهد داشت. در نهایت اگر این سستی شدید باشد، دندان های فرد از دست خواهند رفت.
مطالب مرتبط: ایمپلنت ارزان
علل تحلیل لثه کدامند؟
شایع ترین عوامل تحلیل لثه عبارتند از:
- ژنتیک
برخی از افراد ممکن است بیشتر مستعد ابتلا به بیماری های لثه از جمله تحلیل لثه باشند. در واقع، مطالعات نشان داده اند که 30 درصد از افراد ممکن است به دلیل ژنتیک مستعد این بیماری باشند، صرف نظر از اینکه آنها از دهان و دندان های خود نیز به خوبی مراقبت نمایند.
- بیماری های پریودنتال
بیماری های پریودنتال عفونت های باکتریایی لثه هستند که می توانند بافت لثه و استخوان حمایت کننده دندان ها را از بین ببرند. در حقیقت، بیماری پریودنتال علت اصلی تحلیل لثه می باشد. این نوع بیماری می تواند به دلیل ایجاد و گسترش پلاک و جرم در اطراف بافت، برخی از بیماری های خود ایمنی و ... رخ دهد.
- مسواک زدن تهاجمی
اشخاصی که دندان های خود را به صورت تهاجمی و با مسواک های سخت تمیز می کنند با این کار از تحلیل یا عقب نشینی لثه در امان نخواهند بود. ایجاد فشار به دندان ها هنگام مسواک زدن می تواند با تحریک و در نهایت التهاب و خونریزی لثه همراه باشد.
- بهداشت ضعیف دهان و دندان
عدم استفاده از مسواک، کشیدن نخ دندان و شستشو با دهانشویه به ایجاد پلاک و تارتار منجر شده و با گذشت زمان این جرم ها می توانند به زیر لثه ها راه پیدا کرده و در نتیجه سبب عقب نشینی آن شوند.
- تغییرات هورمونی
نوسانات سطح هورمون های زنانه در طول زندگی مثل بلوغ، بارداری و یائسگی می توانند لثه های زنان را حساس تر کرده و از این رو در برابر فرسایش و تحلیل لثه آسیب پذیرتر کند.
- استعمال دخانیات
استعمال دخانیات نیز به این دلیل که پلاک های چسبنده روی دندان ها قرار می گیرند می تواند باعث فرسایش لثه شود.
- دندان قروچه و ساییدگی دندان ها
دندان قروچه و یا ساییدگی روی دندان ها به دلیل ایجاد فشار زیاد روی آنها می تواند تحلیل لثه را به همراه داشته باشند.
- دندان های کج و نامرتب
زمانی که دندان ها در موقعیت صحیح خود قرار ندارند می توانند نیروی زیادی بر روی لثه و استخوان وارد کرده و در نتیجه منجر به تحلیل لثه شوند.
- پیرسینگ لب یا زبان
پیرسینگ یا سوراخ کردن لب و زبان نیز می تواند لثه ها را تحریک کرده و در نتیجه باعث فرسوده شدن بافت لثه شود.
روش های درمان تحلیل لثه
درمان تحلیل لثه بسته به شرایط و وضعیت فرد و نیز شدت بیماری می تواند متفاوت باشد:
1. درمان ابتدایی یا پیشگیرانه
این نوع درمان عمدتا، اقدامات پیشگیرانه را در بر می گیرد. فرد در این مرحله باید به طور منظم اصول بهداشتی مرتبط با دهان و دندان را رعایت کند و حداقل سالی دو مرتبه برای کنترل وضعیت دهان و دندان خود به دندانپزشک مراجعه نماید. برخی از این اقدامات پیشگیرانه عبارتند از:
• سعی کنید دندان های خود را با مسواک نرم و حداقل دو مرتبه در روز تمیز کنید.
• در صورتی که تحلیل لثه به دلیل دندان قروچه است می توانید با دندانپزشک مشورت نموده و از نایت گارد استفاده کنید.
• اگر پیرسینگ لب یا زبان دارید آنها را خارج کنید.
• مصرف دخانیات را به حداقل برسانید.
2. جرم گیری
در صورت عدم رعایت اقدامات پیشگیرانه، تحلیل لثه به احتمال زیاد در شما پیشرفت بیشتری خواهد داشت. از آنجایی که مهمترین علت تحلیل لثه در اکثر افراد می تواند تجمع پلاک و تارتار روی دندان ها و زیر لثه ها باشد، دندانپزشک شما، جرم گیری را توصیه خواهد نمود. جرم گیری دندان می تواند تمامی جرم ها را از فضای بین لثه و دندان حذف کند. علاوه بر این، با این روش، عفونت ها نیز خارج خواهند شد.
مطالب مرتبط: ایمپلنت فوری
3. جراحی
جراحی تهاجمی ترین درمان تحلیل لثه به شمار می رود و در صورتی انجام می شود که پاکت یا فضای بین لثه و دندان زیاد شده و در نتیجه بافت استخوان تحلیل رفته باشد. این جراحی شامل موارد زیر می شود:
- جراحی فلپ و اسکیلینگ لثه (flap scaling): در طی این روش، دندانپزشک یا پریودنتیست، بافت لثه را برش زده و باکتری های مضر را از پاکت ها خارج می سازد و سپس بافت را به خوبی و با دقت روی ریشه دندان محکم می کند تا پاکت ها از بین رفته و یا اندازه آنها کاهش یابد. هدف از این نوع جراحی، پاک کردن فضای بین دندان و لثه از پلاک بوده و کاهش عمق این فضا برای مسواک زدن و رعایت بهتر بهداشت دهان و دندان است.
- بازسازی بافت (Regeneration): اگر استخوان پشتیبان دندان های شما در اثر فرسودگی لثه از بین رفته باشد، ممکن است که دندانپزشک شما، درمان بازسازی استخوان و بافت از دست رفته را توصیه نماید. همانند کاهش عمق پاکت، دندانپزشک در این جراحی بافت لثه را برش زده و باکتری ها را خارج می سازد. سپس یک ماده احیا کننده مانند غشاء، بافت پیوند یا پروتئین محرک بافت را برای تشویق بدن جهت بازسازی طبیعی استخوان و بافتِ آن ناحیه استفاده می نماید. در نهایت پس از قرارگیری ماده احیا کننده، بافت لثه را روی ریشه دندان محکم می نماید.
- پیوند بافت نرم (Soft tissue graft): انواع مختلفی از روش های پیوند بافت لثه وجود دارند که یکی از آنها پیوند بافت همبند نامیده می شود. در این روش جراحی، یک فلپ از پوست در سقف دهان شما (کام) بریده شده و به اطراف دندان هایی که ریشه آنها در معرض دید قرار دارند بخیه می شود.
به طور کلی دندانپزشک شما می تواند بهترین نوع جراحی یا روش درمانی را متناسب با نیازهای فردی شما تعیین نماید.
اقداماتی که می توان برای برخورداری از لثه های سالم از آنها بهره برد
برای داشتن لثه های سالم می توانید کارهای زیر را انجام دهید:
- ماساژ دادن لثه ها به آرامی
- استفاده از مسواک نرم
- مسواک زدن صحیح و حداقل دو مرتبه در روز
- کشیدن نخ دندان
- به حداقل رساندن مصرف دخانیات
- برخورداری از یک رژیم غذایی سالم و متعادل
- مراجعه منظم به دندانپزشک
سخن پایانی
شاید یکی از بهترین اقدامات برای جلوگیری از تحلیل لثه، مراجعه به یک دندانپزشک متخصص و با تجربه باشد. در واقع، حتی اگر علائمی را تجربه نکنید، یک دندانپزشک ماهر می تواند علائم اولیه بیماری لثه را به خوبی تشخیص دهد. از این رو، اگر احساس می کنید که شرایط دهان و دندان شما مثل گذشته نیست بلافاصله با دندانپزشک خود تماس بگیرید تا بتوانید قبل از پیشرفت این بیماری، آن را درمان کنید. در اینجاست که متوجه می شوید تشخیص و درمان مشکلات، در مراحل اولیه و قبل از شروع به یک بیماری جدی از اهمیت اساسی برخوردار است. علاوه بر این، با رعایت عادات بهداشتی دهان و دندان می توانید تا حد زیادی از عقب نشینی لثه جلوگیری نمایید.
